TÌNH

Đà Lạt 1997

Hồi còn nhỏ, anh em mình gọi cha mẹ bằng "thầy, bu" (nghe hơi kỳ kỳ.) , có nơi gọi là "thầy , u". Sau này có con nhỏ, cha mẹ già nên mình gọi thay con là ông, bà. Bây giờ ngồi viết, mình thích gọi bằng cha, mẹ. Cha là người đàn ông cực nam tính (hì hì, 9 người con mà).  Ngày cha mới về quê học làm ruộng, lần đầu đi gánh rạ ngoài đồng về, cha không quen bó rạ nên cứ gánh vài bước lại bị sổ ra mấy lần không được, cha bèn bật diêm châm lửa đốt hết 2 bó rạ rồi vác đòn càn (để xiên vào bó rạ gánh về) về không (chuyện nghe mẹ kể lại). Mình vẫn còn nhớ cha tự học nghề thuốc (tây y) và chữa bệnh cho mọi người (nông thôn miền Bắc ngày trước, hệ thống y tế cực kỳ lạc hậu và thiếu thốn). Có nhiều ca bệnh viện, huyện, tỉnh trả về mà cha chữa khỏi. Gia đình người bệnh coi cha là ân nhân cứu mạng và theo lễ tết mãi.Cha ít khi bệnh, thoảng gặp thì cha tự chữa. Mình vẫn nhớ cảm giác hơi hãi khi nhìn cha cầm ống chích (từ thời Pháp, sơ ranh và kim to như thứ giờ dùng chích cho heo) tự đâm vào đùi (phải đâm vì kim to và cùn). Mẹ vốn dân kẻ chợ, không quen làm ruộng, vậy là chỉ lo đi chợ và thu vén nhà cửa, vườn tược, một mình cha làm ruộng (trong HTX nông nghiệp) lo cho vợ con, con cái tuy nghèo, đói nhưng vẫn được học hành. Mẹ thích nghe đọc truyện, thích nhất là Tam Quốc diễn nghĩa. Tối nào về cơm nước xong, cha cũng chong đèn dầu đọc Tam Quốc cho mẹ nghe, giọng cha thật ấm và truyền cảm. Sau này anh em mình đi học thì mới thay cha đọc cho mẹ. Cha là người đàn ông hấp dẫn bởi vẻ ngoài nam tính và trí lự phi phàm (trong mặt bằng dân trí hồi đó), Cha còn là người có tâm hồn nghệ sỹ, có năng khiếu về thơ ca nhạc họa và tấm lòng yêu nghệ thuật (cha làm thơ, viết chèo, vẽ tranh cổ động, chơi được đàn nguyệt, đàn bầu..). Người như cha hẳn phải được nhiều phụ nữ yêu mến và cha hẳn cũng biết rung động trước những vẻ đẹp của nữ tính. Tuy cha chỉ có mẹ và rất yêu mẹ (hì hì, đoán là vậy vì khi sinh ra mình, cha đã 48 tuổi) nhưng đến khi mình lớn cũng được cha bật mí cho mấy bài thơ tình cha làm trong những lần say nắng.

TẶNG VỢ ÔNG QUẢN KHỐ XANH

Luống tuổi mà em vẫn trẻ măng

Gái tơ ăn đứt được em chăng

Em cười lúng liếng đôi con mắt

Tiếp chuyện đen giòn một bộ răng

Lệch nghiệp đã nhiều phường khố nhiễu

Nghiêng thành  chỉ một ánh sao băng

Tiếc thay người thế duyên sao thế

Chả để cho ai chút đãi đằng

(Bài này cha làm từ những năm 30 của thế kỷ trước, lúc cha mới tầm gần 30 tuổi, khi làm Chef Train ở mỏ Uông Bí, Hồng Gai. Cha đọc cho mình  nghe khoảng năm 1997 khi đang nghỉ tại một KS ở HN, lần mình đưa đón cha vào Nam chơi. Mình nhớ và chép lại)

TÌNH

Tặng bà Tình vợ ông Châu Việt kiều Tân đảo về 

Khen ai khéo đặt cho mình

Cái tên đến thật là tình, Tình ơi.

Mình cười, đỏ thắm đôi môi

Hàm răng mái tóc nụ cười có duyên

Lông mày như lá tóc tiên,

Đôi mắt u huyền, đất lở trời long

Nhìn người người ngẩn ngơ lòng,

Nhìn sông nước chảy ngập ngừng chẳng trôi

Thế mà phận hẩm duyên ôi.

Đứt quang gãy gánh đã đôi ba lần

Thì ra cái kiếp giai nhân

Xưa nay vẫn phải chịu phần gian truân
Tưởng rằng nước chảy qua sân
Ai dè nước chảy qua sân mấy cầu

Tiếc thay một đoá hoa ngâu

Con ong cái bướm châm đầu châm đuôi

Bây giờ hoa đã tàn rồi

Nhụy thời hết nhụy, hương thời hết hương

Nhưng mà tình vẫn đáng thương

Thương Tình như khách qua đường đấy thôi

Thương là thương miệng thương môi

Hồn thơ dào dạt đặt lời thơ thương

(bài này cha làm khi cha chừng trên dưới 60 tuổi, khi gặp mặt bà Tình trong một đám cưới, người trước đó đã nổi tiếng là một hồng nhan đa truân ở quê. Mình cũng chép lại theo trí nhớ)

Với người cha như vậy, nên hồi làm lễ thượng thọ cho cha (2000- 90 tuổi), anh em mình mời mấy  anh chị ở đoàn chèo Thái Bình về nhà hát chèo mừng thọ cha. Ngày cha mất mình không khóc, đêm nằm trên sân thượng viết mấy câu, sáng hôm sau đọc trong lễ truy điệu cha

Hôm nay tin đến bàng hoàng
Bỗng dưng cha vội dứt ngang đường trần
Cha giờ nhẹ bước phù vân
Mặc người ở lại bần thần xót xa
Con con, cháu cháu, nhà nhà
Làng làng, xóm xóm, xa xa, gần gần
Trọn đời theo Đảng, vì dân
Dạy con, dỗ cháu chữ nhân ở đời
Xót lòng con lắm cha ơi
Phải xa người đã trọn đời yêu thương
Đời cha qua mấy chặng đường
lên xe, xuống ngựa, phong sương nhuốm màu
Bây giờ nội cỏ dàu dàu
Láy ai bầu bạn tiêu sầu nới xa
Kiếp người dài ngắn cũng là
Thương cha giờ phải bôn ba một mình
Hởi ôi cái kiếp phù sinh
Hoa rơi lá rụng vô tình vậy sao
ngẩng đầu than với trời cao
Thương cha, nhớ mẹ khi nào mới nguôi
Cũng đành vĩnh biệt người ơi,
Cầu mong cha được thảnh thơi suối vàng
Cúi đầu thắp một tuần nhang
Mà lòng chưa hết bàng hoàng cha ơi.
(2003)